Son xəbərlər
Azərbaycanın belə bir fikri yoxdur - Şahinoğlu Əlillərlə bağlı şok qərar qəbul edildi Afrikanın ən qədim qəbiləsi: Boyları 1 metrdən bir az çoxdur... İnterpol xətti ilə tutulan şəxsə hökm oxundu Bakı nefti yenə ucuzlaşdı
Sizin Reklam +994515194947
Ugurlu təhsil sistemləri haqqında
Əsrlər boyu müəllimlər bütün şagirdlərinin ehtiyaclarını ən yaxşı şəkildə ödəmək üçün təhsil sistemlərini necə tərtib etmək lazım olması haqda düşünüblər. Bəzi ölkələr bütün şagirdlərə oxşar imkanlar verməyə yönəlib, şagirdlərin qabiliyyətlərinə, maraqlarına və mənşəyinə uygunlaşmagı müəllimə və məktəbə həvalə edib, seçici olmayan və hərtərəfli təhsil sistemləri qəbul edib. Digər ölkələr şagirdlərə akademik potensiallarına və ya xüsusi proqramlara olan maragına uygun olaraq xidmət etmək üçün məktəblətdə vəya məktəblərarası siniflər arasındakı şagirdləri qruplaşdıraraq tədrisi həyata keçirib. Ənənəvi müdriklər deyir ki, birincisi bərabərliyə xidmət edir, ikincisi keyfiyyət və mükəmməlliyi artırır.
Ölkələrin şagirdləri qabiliyyətlərinə görə izlənməsində və istiqamətləndirilməsində əhəmiyyətli fərqlər var. PİSA dəlilləri göstərir ki, şagirdləri istər izləmə, istərsədə istiqamətləndirmə vəya təkrar qiymətləndirmə yolu ilə olsun, şagirdləri qabiliyyətlərinə görə bölən ölkələrin heç biri effektiv təhsil sistemləri sırasına daxil deyil və onların heç birində yaxşı nəticə göstərənlərin nisbəti yüksək deyil. Ən performanslı sistemlər bütün şagirdlərə öyrənmək üçün bərabər imkanlar təqdim edən sistemlərdir.
𝐃𝐮̈𝐧𝐲𝐚𝐧𝛊𝐧 𝐭ə𝐡𝐬𝐢𝐥 𝐬𝐢𝐬𝐭𝐞𝐦𝐥ə𝐫𝐢
Hər bir ölkənin yüksək performansa gedən yolunu ayrılıqda araşdırarkən həmin ölkənin bənzərsiz tarixi,dəyərləri,güclü tərəfləri və çətinlikləri nəzərə alınmalıdır. Lakin M.Takerin müqayisə testləri bütün yüksək təhsil sistemləri üçün təəccüblü şəkildə ortaq olan bir sıra xüsusiyyətlər üzə çıxardı.
▪︎ Öyrəndiyimiz ilk şey budur ki, yüksək performanslı təhsil sistemlərinin liderləri vətəndaşlarını maliyyəni dərhal mükafat almaq üçün xərcləməkdənsə,təhsil vasitəsilə gələcəyə sərmayə qoymağın vacibliyinə və əməyin qiyməti ilə deyil, keyfiyyəti ilə rəqabət aparmağın daha yaxşı olacağına inandırınlar.
▪︎ Təhsilə yüksək qiymət vermək məsələnin yalnız bir tərəfidir. Digər tərəf hər bir şagirdin öyrənə biləcəyinə inanmaqdır. Bəzi ölkələrdə şagirdlər erkən yaşlarda ayrı-ayrı seqmentlərə bölünür və bu yalnız bəzi şagirdlərin dünya standartları səviyyəsinə çata biləcəyi fikrini təlqin edir. Amma PISA göstərir ki, bu cür seçim böyük sosial bərabərsizliklərlə əlaqədardır. Bunun əksinə olaraq, Estoniya, Kanada, Finlandiya və Yaponiya kimi fərqli ölkələrdə valideynlər və müəllimlər bütün şagirdlərin yüksək standartlara cavab verə biləcəyinə inanırlar. Bu inanclar çox vaxt şagird və müəllim davranışında özünü gəöstərir. Bu sistemlər insan istedadının çeşidlənməsindən insan istedadının inkişaf etdirilməsinə doğru irəliləyib.
▪︎ Təhsil sistemlərinin çoxunda fərqli şagirdlərə eyni cür dərs keçilir. Ən yaxşı məktəb sistemləri isə, bir qayda olaraq , standartları pozmadan fərqli pedaqoji təcrübələrə əsaslanaraq, şagirdlərin ehtiyaclarının müxtəlifliyini təmin etməyə meyil edir. Onlar adi şagirdlərin qeyri-adi istedadlara sahib ola biləcəyini başa düşür və təhsil təcrübəsini fərdiləşdirirlər ki, bütün şagirdlər yüksək standartlara cavab versinlər. Üstəlik, belə sistemlərdə müəllimlər yalnız şagirdlərinin akademik uğurlarına deyil, həm də onların rifahına sərmayə qoyurlar.
▪︎ Heç bir təhsil sisteminin keyfiyyəti müəllimin keyfiyyətindən üstün ola bilməz. Ən yaxşı təhsil sistemləri müəllim heyətini diqqətlə seçir və öyrədir. Çətinlikləri olan müəllimlərin iş şəraitini yaxşılaşdırır və peşə standartlarını əks etdirən əməkhaqqı ilə təmin edir. Müəllimlərin yaxşı təcrübə qazanmasını və karyeralarında inkişaf etmələrini təşviq etmək üçün əməkdaşlıq mühiti yaradır.
▪︎ Yüksək performanslı təhsil sistemləri iddialı məqsədlər qoyur, şagirlərin nəyi bacarmalı olduqları aydın şəkildə göstərir və müəllimlər imkan verir ki, şagirdlərə nəyi öyrətməyin lazım olduğunu anlasın. Onlar inzibati nəzarətdən və məsuliyyətdən əməyin peşəkar təşkilinə keçid ediblər. Müəllimlərini innovativ olmağa, özlərinin və həmkarlarının performansını yaxşılaşdırmağa, daha yaxşı praktikaya aparan peşəkar inkişafa can atmağa təşviq ediblər. Ən yaxşı təhsil sistemlərində əsas diqqət təhsil sisteminin içərisində yuxarıya baxmaq deyil. Bunun əvəzinə, diqqət növbəti müəllimə və ya məktəbə baxmağa, əməkdaşlıq mədəniyyəti və güclü innovativ şəbəkələr yaratmağa yönəldilir.
▪︎ Ən yaxşı performans göstərən təhsil sistemləri hər bir şagirdin mükəmməl tədris prosesindən faydalana bilməsi üçün bütün sistem üzrə yüksək keyfiyyətli təhsil verir. Buna nail olmaq üçün bu ölkələr ən güclü məktəb direktorlarını ən çətin məktəblərə, ən istedadlı müəllimləri isə ən çətin siniflərə cəlb edir.
▪︎ Nəhayət, ən yüksək performanslı sistemlər bütün sistem üzrə siyasət və təcrübələri uyğunlaşdırmağa meyillidir. Siyasətlərinin uzun müddət ərzində ardıcıl olaraq tətbiq olunmasına nəzarət ediblər.
Bu xüsusiyyətlərin hər birini daha ətraflı nəzərdən keçirməyə dəyər.
Sinifdən Xaric
Əsrlər boyu müəllimlər bütün şagirdlərinin ehtiyaclarını ən yaxşı şəkildə ödəmək üçün təhsil sistemlərini necə tərtib etmək lazım olması haqda düşünüblər. Bəzi ölkələr bütün şagirdlərə oxşar imkanlar verməyə yönəlib, şagirdlərin qabiliyyətlərinə, maraqlarına və mənşəyinə uygunlaşmagı müəllimə və məktəbə həvalə edib, seçici olmayan və hərtərəfli təhsil sistemləri qəbul edib. Digər ölkələr şagirdlərə akademik potensiallarına və ya xüsusi proqramlara olan maragına uygun olaraq xidmət etmək üçün məktəblətdə vəya məktəblərarası siniflər arasındakı şagirdləri qruplaşdıraraq tədrisi həyata keçirib. Ənənəvi müdriklər deyir ki, birincisi bərabərliyə xidmət edir, ikincisi keyfiyyət və mükəmməlliyi artırır.
Ölkələrin şagirdləri qabiliyyətlərinə görə izlənməsində və istiqamətləndirilməsində əhəmiyyətli fərqlər var. PİSA dəlilləri göstərir ki, şagirdləri istər izləmə, istərsədə istiqamətləndirmə vəya təkrar qiymətləndirmə yolu ilə olsun, şagirdləri qabiliyyətlərinə görə bölən ölkələrin heç biri effektiv təhsil sistemləri sırasına daxil deyil və onların heç birində yaxşı nəticə göstərənlərin nisbəti yüksək deyil. Ən performanslı sistemlər bütün şagirdlərə öyrənmək üçün bərabər imkanlar təqdim edən sistemlərdir.
𝐃𝐮̈𝐧𝐲𝐚𝐧𝛊𝐧 𝐭ə𝐡𝐬𝐢𝐥 𝐬𝐢𝐬𝐭𝐞𝐦𝐥ə𝐫𝐢
Hər bir ölkənin yüksək performansa gedən yolunu ayrılıqda araşdırarkən həmin ölkənin bənzərsiz tarixi,dəyərləri,güclü tərəfləri və çətinlikləri nəzərə alınmalıdır. Lakin M.Takerin müqayisə testləri bütün yüksək təhsil sistemləri üçün təəccüblü şəkildə ortaq olan bir sıra xüsusiyyətlər üzə çıxardı.
▪︎ Öyrəndiyimiz ilk şey budur ki, yüksək performanslı təhsil sistemlərinin liderləri vətəndaşlarını maliyyəni dərhal mükafat almaq üçün xərcləməkdənsə,təhsil vasitəsilə gələcəyə sərmayə qoymağın vacibliyinə və əməyin qiyməti ilə deyil, keyfiyyəti ilə rəqabət aparmağın daha yaxşı olacağına inandırınlar.
▪︎ Təhsilə yüksək qiymət vermək məsələnin yalnız bir tərəfidir. Digər tərəf hər bir şagirdin öyrənə biləcəyinə inanmaqdır. Bəzi ölkələrdə şagirdlər erkən yaşlarda ayrı-ayrı seqmentlərə bölünür və bu yalnız bəzi şagirdlərin dünya standartları səviyyəsinə çata biləcəyi fikrini təlqin edir. Amma PISA göstərir ki, bu cür seçim böyük sosial bərabərsizliklərlə əlaqədardır. Bunun əksinə olaraq, Estoniya, Kanada, Finlandiya və Yaponiya kimi fərqli ölkələrdə valideynlər və müəllimlər bütün şagirdlərin yüksək standartlara cavab verə biləcəyinə inanırlar. Bu inanclar çox vaxt şagird və müəllim davranışında özünü gəöstərir. Bu sistemlər insan istedadının çeşidlənməsindən insan istedadının inkişaf etdirilməsinə doğru irəliləyib.
▪︎ Təhsil sistemlərinin çoxunda fərqli şagirdlərə eyni cür dərs keçilir. Ən yaxşı məktəb sistemləri isə, bir qayda olaraq , standartları pozmadan fərqli pedaqoji təcrübələrə əsaslanaraq, şagirdlərin ehtiyaclarının müxtəlifliyini təmin etməyə meyil edir. Onlar adi şagirdlərin qeyri-adi istedadlara sahib ola biləcəyini başa düşür və təhsil təcrübəsini fərdiləşdirirlər ki, bütün şagirdlər yüksək standartlara cavab versinlər. Üstəlik, belə sistemlərdə müəllimlər yalnız şagirdlərinin akademik uğurlarına deyil, həm də onların rifahına sərmayə qoyurlar.
▪︎ Heç bir təhsil sisteminin keyfiyyəti müəllimin keyfiyyətindən üstün ola bilməz. Ən yaxşı təhsil sistemləri müəllim heyətini diqqətlə seçir və öyrədir. Çətinlikləri olan müəllimlərin iş şəraitini yaxşılaşdırır və peşə standartlarını əks etdirən əməkhaqqı ilə təmin edir. Müəllimlərin yaxşı təcrübə qazanmasını və karyeralarında inkişaf etmələrini təşviq etmək üçün əməkdaşlıq mühiti yaradır.
▪︎ Yüksək performanslı təhsil sistemləri iddialı məqsədlər qoyur, şagirlərin nəyi bacarmalı olduqları aydın şəkildə göstərir və müəllimlər imkan verir ki, şagirdlərə nəyi öyrətməyin lazım olduğunu anlasın. Onlar inzibati nəzarətdən və məsuliyyətdən əməyin peşəkar təşkilinə keçid ediblər. Müəllimlərini innovativ olmağa, özlərinin və həmkarlarının performansını yaxşılaşdırmağa, daha yaxşı praktikaya aparan peşəkar inkişafa can atmağa təşviq ediblər. Ən yaxşı təhsil sistemlərində əsas diqqət təhsil sisteminin içərisində yuxarıya baxmaq deyil. Bunun əvəzinə, diqqət növbəti müəllimə və ya məktəbə baxmağa, əməkdaşlıq mədəniyyəti və güclü innovativ şəbəkələr yaratmağa yönəldilir.
▪︎ Ən yaxşı performans göstərən təhsil sistemləri hər bir şagirdin mükəmməl tədris prosesindən faydalana bilməsi üçün bütün sistem üzrə yüksək keyfiyyətli təhsil verir. Buna nail olmaq üçün bu ölkələr ən güclü məktəb direktorlarını ən çətin məktəblərə, ən istedadlı müəllimləri isə ən çətin siniflərə cəlb edir.
▪︎ Nəhayət, ən yüksək performanslı sistemlər bütün sistem üzrə siyasət və təcrübələri uyğunlaşdırmağa meyillidir. Siyasətlərinin uzun müddət ərzində ardıcıl olaraq tətbiq olunmasına nəzarət ediblər.
Bu xüsusiyyətlərin hər birini daha ətraflı nəzərdən keçirməyə dəyər.